Giải đáp từ A đến Z du học Séc

Tại sao nên du học Séc? Thuận lợi khi du học Séc

Cuộc sống ở Séc rất yên bình. Con người ôn hòa, bình đẳng, ít phân biệt. Mức lương/chi phí sống cũng ok. Dễ kiếm việc, ít cạnh tranh. Luật nhập cư không cởi mở nhưng cũng không quá khó khăn. Có 5 điểm cộng chính về Cộng hòa Séc đó là:

Dễ đi đến các nước Châu âu khác. Cộng hòa Séc nằm ở trái tim Châu âu, thuộc khối Schengen. Bao quanh bởi Ba Lan, Slovakia, Đức, Áo. Tiện lợi cho việc du lịch, tìm việc ở Châu âu, trải nghiệm các nền văn hóa mà không cần xin visa.
Chi phí vừa phải. Miễn học phí nếu học bằng tiếng Séc. Một tháng chi phí ăn ở vào khoảng 6-7,000kc (2019).
Khả năng xin việc ở lại cao, đặc biệt là các ngành IT, tài chính, kế toán, marketing. Các bạn có chuyên môn tốt và ngoại ngữ dễ xin việc ở các tập đoàn quốc tế, mà không cần biết tiếng Séc. Tỉ lệ thất nghiệp của Séc đang thấp nhất EU.
Cộng đồng người Việt đông vui. Tính đến 2019, có gần 100,000 người Việt cư trú tại Séc, tập trung chính ở Trung tâm thương mại SAPA ở Praha 4. Người Việt được chính phủ Séc công nhận là một dân tộc thiểu số. Ở các văn phòng công, có các tờ rơi, bảng hướng dẫn bằng tiếng Việt.
Điều kiện xin vĩnh trú (permanent residence) khá dễ, chỉ cần ở Séc 5 năm và nói cơ bản tiếng Séc là được.

Tại sao nên cân nhắc về du học Séc? Khó khăn khi du học Séc

Rất khó xin visa. Đầu năm 2019, chính phủ Séc tạm ngừng cấp visa cho người Việt sang lao động do vấn đề an ninh. Hiện tại đã mở lại. Tuy nhiên việc xin visa rất bất cập, trong đó khó nhất là đặt lịch phỏng vấn với đại sứ quán.
Thủ tục hành chính rườm rà.
Tiếng Séc là một trong những ngôn ngữ khó học nhất trên thế giới. Nhưng muốn định cư lâu dài thì phải học tiếng Séc. Tại các văn phòng công như Sở ngoại kiều (foreign police), bệnh viện, bưu điện, ngân hàng họ ít nói tiếng Anh.
Phân biệt chủng tộc ít nhưng vẫn tồn tại. Đặc biệt là người già, người ở vùng quê, họ kỳ thị người ngoại quốc, họ tin là người nhập cư đến để cạnh tranh việc làm với người bản địa và ăn bám trợ cấp chính phủ.
Chất lượng giáo dục không cao bằng các nước Tây Âu (Đức, Pháp, Bỉ, Anh,v.v.), Mỹ, hay Bắc Âu (Đan Mạch, Thụy Điển, Phần Lan, Hà Lan, v.v.).

Du học Séc

Chi phí du học Séc

Cộng hòa Séc sử dụng tiền tệ riêng là Kuron (ENG: Czech crowns), kí hiệu CZK hoặc Kč. Thời điểm hiện tại 10/2024 thì 1 CZK = ~ 1.075 VNĐ. Chi phí sống tại Cộng hòa Séc thấp hơn mặt bằng chung của Châu âu. Một năm có thể rơi vào khoảng 100-300 triệu VND. Không quá đắt đỏ, rất thân thiện với sinh viên. Tuy nhiên, tiêu ít tiền thì vẫn là tiêu tiền. Khi tính toán chi phí du học Séc, bạn cần cân nhắc học phí, tiền thuê nhà, tiền ăn hàng tháng, chi phí sống, và khả năng đi làm thêm bên cạnh việc học full-time. Tổng chi phí có thể tóm tắt qua ba gói du học dưới đây:

Gói tiết kiệm nhất 100-150 triệu VND/năm: Học bằng tiếng Séc ở trường công 0đ, ký túc xá, tiền ăn 70-100tr, chi phí sống 30-50tr
Gói trung bình 150-250 triệu VND/năm: Học bằng tiếng Anh 50-100tr/năm, ký túc xá, tiền ăn 80-100tr, chi phí sống 30-50tr VND/năm
Gói cao cấp 300 triệu VND/năm trở lên: Học bằng tiếng Anh 100-200tr/năm, thuê căn hộ, tiền ăn 100tr trở lên, chi phí sống 50tr trở lên

Học bằng tiếng Séc Học bằng tiếng Séc tại các trường công của Séc thì sẽ hoàn toàn miễn phí, 0 CZK. Nhiều bạn không biết tiếng Séc, có thể học 1 năm dự bị tiếng (mất tiền), 1 năm sau nhập học bằng tiếng Séc như bình thường. Một số trường công hàng đầu của Séc là:

Nhân Văn-Xã Hội: Karlova Univerzita (top 1 nước Séc)
Công nghệ-Thông Tin: Ceské vysoké ucení technické v Praze (top 3)
Kinh Tế: Vysoká škola ekonomická v Praze (top 5)
Khoa học-Đời Sống: Ceska zemedelska univerzita v Praze (top 8)

Trong đó trường số 3 và 4 đặc biệt đông người Việt. Họ chọn trường 3 — trường Kinh Tế VŠE — vì đây là trường đứng đầu không chỉ toàn quốc, mà là một trong những trường hàng đầu Trung Âu và Đông Âu, đặc biệt mạnh về ngành kinh tế, tài chính. Họ chọn trường 4 — trường Khoa học ČZU — vì trường này cũng thuộc top hàng đầu về chất lượng và có ngành Kinh tế dạy bằng tiếng Anh với học phí rẻ nhất. Ngoài ra vẫn có các trường tư dạy bằng tiếng Séc, học phí ~ 50-100,000 CZK/năm. Học bằng tiếng Anh Học bằng tiếng Anh thì luôn mất phí dù bạn chọn trường công hay trường tư.

Học bằng tiếng Anh ở trường công chi phí ~ 15-100,000 CZK/năm (600-4,000eu)
Học bằng tiếng Anh ở trường tư chi phí ~ 100-300,000 CZK/năm (4,000-12,000eu)

Ăn ở

Kí túc xá (phòng 2 người): 3-5,000 CZK/tháng
Căn hộ (phòng riêng): 6-12,000 CZK/tháng
Ăn uống (tự nấu 50%): 3-5000 CZK/tháng
Giải trí (hội hè, xem phim, cà phê…): 5-700 CZK/tháng

Như vậy, thí dụ bạn ở ký túc xá, phòng 2 người, tự nấu đồ ăn, ít hội hè chè bánh chút, thì ăn ở khoảng 6-7,000 CZK/tháng. 1 năm hết khoảng 70-80,000 CZK. Chi phí sống

Phương tiện công cộng (sinh viên): 1200 CZK/10 tháng
Bảo hiểm (sinh viên): 10-20,000 CZK/năm
Mua sắm (đồ dùng, quần áo,…): 3-5,000 CZK/năm
Du lịch quanh Séc: 3-5,000 CZK/năm
Du lịch trong Schengen: 5,000-15,000 CZK/năm
Về Việt Nam: 14-20,000 CZK/vé khứ hồi

Như vậy, nếu biết tính toán mua sắm, chỉ du lịch vòng quanh Séc và về Việt Nam 1 năm một lần thì chi phí sống 30,000-40,000 CZK.

Công việc làm thêm khi du học Séc

Làm thêm khi du học tại Séc

Một chút thông tin tham khảo về mức lương:

Làm ở quán ăn nhanh (KFC, McDonalds,…): 100-130 CZK/giờ
Làm quán ăn tư nhân, lễ tân khách sạn, dọn dẹp: 120-150 CZK/giờ
Thực tập ở công ty vừa và nhỏ: 5-10,000 CZK/tháng
Thực tập ở công ty lớn: 10-20,000 CZK/tháng

Theo luật khi bạn sang đây với mục đích du học thì không được làm việc chiếm quá nhiều thời gian, ảnh hưởng tới việc học tập. Nghĩa là không được làm việc gì toàn thời gian ~ 40 tiếng/tuần. Như vậy, bạn có thể làm thêm theo 4 kiểu phổ biến nhất:

Làm theo giờ (hợp đồng DPP): Loại phổ biến nhất. Không được làm quá 300 giờ/năm cho 1 chủ lao động, có thể có nhiều chủ lao động, lương tối thiểu 1 giờ là 80 CZK, nếu lương tháng hơn 10,000 CZK thì chủ lao động phải thay bạn trả tiền bảo hiểm xã hội và y tế. Do vậy, nhiều chủ lao động sẽ chủ động giới hạn mức lương của bạn dưới 10,000 CZK. VD: Làm ở các quán ăn nhanh, thực tập ở các công ty,… Hợp đồng này không xin được thẻ lao động.
Làm theo dự án (hợp đồng DPČ): Không giới hạn thời gian làm hay số chủ lao động. Chủ lao động sẽ trả bảo hiểm y tế và xã hội cho bạn. VD: thực tập ở các công ty lớn. Hợp đồng này xin được thẻ lao động.
Làm tự do (freelance): Phải đăng ký giấy phép kinh doanh (Trade License – Živnostenský list). Một số ngành nghề đòi hỏi có bằng cấp được EU công nhận. Tự trả bảo hiểm y tế và xã hội cho mình. Giấy phép này xin được visa kinh doanh*. VD: nhiếp ảnh, dạy học, thiết kế đồ họa (graphic design), makeup,…
Làm chui: Rất phổ biến với sinh viên. Nói trắng ra là bạn trốn thuế, làm ngoài vòng pháp luật. Không có hợp đồng, hoặc “hợp đồng” không có giá trị pháp lý. Thường chỉ thỏa thuận miệng. Lương thường được trả bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản qua tài khoản cá nhân. Không giới hạn thời gian và chủ lao động. Thời gian làm linh hoạt. Tuy nhiên thu nhập thất thường. Trong trường hợp xảy ra xung đột giữa chủ lao động và bạn (nợ lương, ngược đãi, làm việc thiếu chuyên nghiệp,…), bạn sẽ không được bảo vệ trước pháp luật.